Ο Πάπας Φραγκίσκος απευθύνεται στους συμμετέχοντες σε ένα εργαστήριο που φιλοξενεί η Ποντιφική Ακαδημία για τη Ζωή για τη σχέση μεταξύ του ατόμου, των αναδυόμενων τεχνολογιών και του κοινού καλού και επαναλαμβάνει ότι η πρόοδος της επιστήμης και της τεχνολογίας πρέπει πάντα να είναι στην υπηρεσία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της ολοκληρωμένης ανθρώπινης ανάπτυξης.

Της Λίζας Ζενγαρίνη

Καθώς συνεδριάζει για τη γενική της συνέλευση αυτή την εβδομάδα, η Pontifical Academy for Life διοργανώνει ένα διήμερο εργαστήριο επικεντρωμένο στις ηθικές πτυχές των αποκαλούμενων «Συγκλίνουσες Τεχνολογίες» (Νανοτεχνολογία, Βιοτεχνολογία, Πληροφορική και Γνωσιακή Επιστήμη).

Με τίτλο «Converging on the individual: Rising Applied sciences for the Frequent Good», το διεθνές εργαστήριο πραγματοποιείται στις 20-21 Φεβρουαρίου με τη συμμετοχή ακαδημαϊκών από όλο τον κόσμο.

Στην ομιλία του προς τους συμμετέχοντες τη Δευτέρα, ο Πάπας Φραγκίσκος τόνισε τρεις σημαντικές προκλήσεις σε αυτόν τον ευαίσθητο τομέα «όπου συναντώνται η πρόοδος, η ηθική και η κοινωνία και όπου», είπε, «η πίστη, με την αιώνια συνάφειά της, μπορεί να προσφέρει μια πολύτιμη συμβολή».

Ο αντίκτυπος της τεχνολογικής προόδου στις συνθήκες διαβίωσης του ανθρώπου

Η πρώτη πρόκληση είναι η ραγδαία αλλαγή που επιφέρει η τεχνολογική πρόοδος στις συνθήκες διαβίωσης της ανθρωπότητας. Πράγματι, σημείωσε ο Πάπας, η «δύναμη και η επιτάχυνση» αυτών των προόδων έχουν άνευ προηγουμένου αντίκτυπο στο περιβάλλον και στις ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης, «με επιπτώσεις και εξελίξεις που δεν είναι πάντα σαφείς και προβλέψιμες», όπως φαίνεται από τις πολλαπλές κρίσεις Ο κόσμος αντιμετωπίζει σήμερα, από την πανδημία μέχρι την ενεργειακή κρίση, από την κλιματική αλλαγή στη μετανάστευση. Επομένως, «η υγιής τεχνολογική ανάπτυξη δεν μπορεί να μην λαμβάνει υπόψη αυτή τη σύνθετη διαπλοκή».

Η τεχνολογία δεν μπορεί να αντικαταστήσει την ανθρώπινη επαφή και δεν πρέπει να ξεχνά τους ευάλωτους

Η δεύτερη πρόκληση είναι ο αντίκτυπος των νέων τεχνολογιών στους ορισμούς της «ανθρωπότητας» και της «σχέσης», ιδίως όσον αφορά την κατάσταση των ευάλωτων ατόμων. Σημειώνοντας ότι η τεχνολογική μορφή της ανθρώπινης εμπειρίας γίνεται ολοένα και πιο «διάχυτη», ο Πάπας Φραγκίσκος τόνισε την ανάγκη για «ένα σοβαρό προβληματισμό για την ίδια την αξία της ανθρωπότητας» και ειδικότερα «να επιβεβαιώσει τη σημασία της έννοιας της προσωπικής συνείδησης ως σχεσιακή εμπειρία, η οποία δεν μπορεί να αγνοήσει ούτε τη σωματικότητα ούτε τον πολιτισμό».

«Στο δίκτυο των σχέσεων, τόσο υποκειμενικών όσο και κοινοτικών, η τεχνολογία δεν μπορεί να αντικαταστήσει την ανθρώπινη επαφή, το εικονικό δεν μπορεί να αντικαταστήσει την πραγματική και ούτε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να αντικαταστήσουν την κοινωνική σφαίρα».

Ο Πάπας συνέχισε σημειώνοντας ότι ακόμη και στο πλαίσιο των επιστημονικών ερευνητικών διαδικασιών, η σχέση μεταξύ του ατόμου και της κοινότητας σηματοδοτεί «ολοένα και πιο περίπλοκες ηθικές επιπτώσεις», για παράδειγμα στον τομέα της υγείας, όπου τόνισε την επείγουσα ανάγκη να εξασφαλιστεί η ίση πρόσβαση στην περίθαλψη «ιδιαίτερα για τα πιο εύθραυστα άτομα όπως οι ανάπηροι, οι άρρωστοι και οι φτωχοί».

Τεχνολογία και πολιτισμοί

Γι’ αυτό, είπε, είναι σημαντικό «να παρακολουθούμε την ταχύτητα των μετασχηματισμών, την αλληλεπίδραση μεταξύ των αλλαγών και τη δυνατότητα διασφάλισης μιας συνολικής ισορροπίας», έχοντας επίσης υπόψη ότι αυτή η ισορροπία είναι διαφορετική σε διαφορετικούς πολιτισμούς.

«(Οι προσπάθειες) θα πρέπει να στοχεύουν στο να διασφαλιστεί ότι ο καθένας μεγαλώνει με το στυλ που τους είναι ιδιαίτερο, αναπτύσσοντας την ικανότητά του να καινοτομούν ξεκινώντας από τις αξίες της δικής τους κουλτούρας».

Προώθηση της αμοιβαίας κατανόησης μεταξύ επιστήμης, τεχνολογίας και κοινωνίας

Τέλος, η τρίτη πρόκληση είναι ο ορισμός της έννοιας της γνώσης και των συνεπειών που προκύπτουν. Σημειώνοντας ότι «το είδος της γνώσης που εφαρμόζουμε έχει ήδη από μόνο του ηθικές προεκτάσεις», ο Πάπας υπογράμμισε την ανάγκη για πιο «αρθρωμένα μοντέλα», λαμβάνοντας υπόψη «τη διαπλοκή των σχέσεων των οποίων πλέκονται τα μεμονωμένα γεγονότα» αντί για απλοϊκές προσεγγίσεις.

Από αυτή την άποψη, παρατήρησε ότι η ιδέα που τονίζεται στην Αποστολική του προτροπή Evangelii Gaudium και κυρίως στην Εγκύκλιο του Laudato Si’ μιας ανθρωποκεντρικής τεχνικής γνώσης που βασίζεται στην αρχή ότι «το όλο είναι μεγαλύτερο από το μέρος» και ότι «όλα στον κόσμο είναι στενά συνδεδεμένα», μπορεί να προωθήσει έναν «ανανεωμένο τρόπο σκέψης και στη θεολογική σφαίρα». Μάλιστα, είπε, «είναι καλό που η θεολογία συνεχίζει να υπερνικά κατεξοχήν απολογητικές προσεγγίσεις, να συμβάλλει στον ορισμό ενός νέου ανθρωπισμού και να ενθαρρύνει την αμοιβαία ακρόαση και την αμοιβαία κατανόηση μεταξύ επιστήμης, τεχνολογίας και κοινωνίας».

«Η έλλειψη εποικοδομητικού διαλόγου μεταξύ (επιστήμης, τεχνολογίας και κοινωνίας) εξαθλιώνει την αμοιβαία εμπιστοσύνη που βρίσκεται στη βάση κάθε ανθρώπινης συνύπαρξης και κάθε μορφής «κοινωνικής φιλίας».

Ο ρόλος των θρησκειών

Ο Πάπας Φραγκίσκος τόνισε επίσης την κρίσιμη συμβολή των θρησκευτικών παραδόσεων σε αυτόν τον διάλογο, σημειώνοντας ότι η αρχαία σοφία τους «μπορεί να βοηθήσει σε αυτές τις διαδικασίες».

Ολοκληρώνοντας, ο Πάπας Φραγκίσκος ενθάρρυνε την Ποντιφική Ακαδημία για τη Ζωή να συνεχίσει τη δέσμευσή της να διασφαλίσει ότι «η επιστημονική και τεχνολογική ανάπτυξη συμβιβάζεται όλο και περισσότερο με μια παράλληληΟ Πάπας Φραγκίσκος απευθύνεται στους συμμετέχοντες σε ένα εργαστήριο που φιλοξενεί η Ποντιφική Ακαδημία για τη Ζωή για τη σχέση μεταξύ του ατόμου, των αναδυόμενων τεχνολογιών και του κοινού καλού και επαναλαμβάνει ότι η πρόοδος της επιστήμης και της τεχνολογίας πρέπει πάντα να είναι στην υπηρεσία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της ολοκληρωμένης ανθρώπινης ανάπτυξης.

Της Λίζας Ζενγαρίνη

Καθώς συνεδριάζει για τη γενική της συνέλευση αυτή την εβδομάδα, η Pontifical Academy for Life διοργανώνει ένα διήμερο εργαστήριο επικεντρωμένο στις ηθικές πτυχές των αποκαλούμενων «Συγκλίνουσες Τεχνολογίες» (Νανοτεχνολογία, Βιοτεχνολογία, Πληροφορική και Γνωσιακή Επιστήμη).

Με τίτλο «Converging on the individual: Rising Applied sciences for the Frequent Good», το διεθνές εργαστήριο πραγματοποιείται στις 20-21 Φεβρουαρίου με τη συμμετοχή ακαδημαϊκών από όλο τον κόσμο.

Στην ομιλία του προς τους συμμετέχοντες τη Δευτέρα, ο Πάπας Φραγκίσκος τόνισε τρεις σημαντικές προκλήσεις σε αυτόν τον ευαίσθητο τομέα «όπου συναντώνται η πρόοδος, η ηθική και η κοινωνία και όπου», είπε, «η πίστη, με την αιώνια συνάφειά της, μπορεί να προσφέρει μια πολύτιμη συμβολή».

Ο αντίκτυπος της τεχνολογικής προόδου στις συνθήκες διαβίωσης του ανθρώπου

Η πρώτη πρόκληση είναι η ραγδαία αλλαγή που επιφέρει η τεχνολογική πρόοδος στις συνθήκες διαβίωσης της ανθρωπότητας. Πράγματι, σημείωσε ο Πάπας, η «δύναμη και η επιτάχυνση» αυτών των προόδων έχουν άνευ προηγουμένου αντίκτυπο στο περιβάλλον και στις ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης, «με επιπτώσεις και εξελίξεις που δεν είναι πάντα σαφείς και προβλέψιμες», όπως φαίνεται από τις πολλαπλές κρίσεις Ο κόσμος αντιμετωπίζει σήμερα, από την πανδημία μέχρι την ενεργειακή κρίση, από την κλιματική αλλαγή στη μετανάστευση. Επομένως, «η υγιής τεχνολογική ανάπτυξη δεν μπορεί να μην λαμβάνει υπόψη αυτή τη σύνθετη διαπλοκή».

Η τεχνολογία δεν μπορεί να αντικαταστήσει την ανθρώπινη επαφή και δεν πρέπει να ξεχνά τους ευάλωτους

Η δεύτερη πρόκληση είναι ο αντίκτυπος των νέων τεχνολογιών στους ορισμούς της «ανθρωπότητας» και της «σχέσης», ιδίως όσον αφορά την κατάσταση των ευάλωτων ατόμων. Σημειώνοντας ότι η τεχνολογική μορφή της ανθρώπινης εμπειρίας γίνεται ολοένα και πιο «διάχυτη», ο Πάπας Φραγκίσκος τόνισε την ανάγκη για «ένα σοβαρό προβληματισμό για την ίδια την αξία της ανθρωπότητας» και ειδικότερα «να επιβεβαιώσει τη σημασία της έννοιας της προσωπικής συνείδησης ως σχεσιακή εμπειρία, η οποία δεν μπορεί να αγνοήσει ούτε τη σωματικότητα ούτε τον πολιτισμό».

«Στο δίκτυο των σχέσεων, τόσο υποκειμενικών όσο και κοινοτικών, η τεχνολογία δεν μπορεί να αντικαταστήσει την ανθρώπινη επαφή, το εικονικό δεν μπορεί να αντικαταστήσει την πραγματική και ούτε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να αντικαταστήσουν την κοινωνική σφαίρα».

Ο Πάπας συνέχισε σημειώνοντας ότι ακόμη και στο πλαίσιο των επιστημονικών ερευνητικών διαδικασιών, η σχέση μεταξύ του ατόμου και της κοινότητας σηματοδοτεί «ολοένα και πιο περίπλοκες ηθικές επιπτώσεις», για παράδειγμα στον τομέα της υγείας, όπου τόνισε την επείγουσα ανάγκη να εξασφαλιστεί η ίση πρόσβαση στην περίθαλψη «ιδιαίτερα για τα πιο εύθραυστα άτομα όπως οι ανάπηροι, οι άρρωστοι και οι φτωχοί».

Τεχνολογία και πολιτισμοί

Γι’ αυτό, είπε, είναι σημαντικό «να παρακολουθούμε την ταχύτητα των μετασχηματισμών, την αλληλεπίδραση μεταξύ των αλλαγών και τη δυνατότητα διασφάλισης μιας συνολικής ισορροπίας», έχοντας επίσης υπόψη ότι αυτή η ισορροπία είναι διαφορετική σε διαφορετικούς πολιτισμούς.

«(Οι προσπάθειες) θα πρέπει να στοχεύουν στο να διασφαλιστεί ότι ο καθένας μεγαλώνει με το στυλ που τους είναι ιδιαίτερο, αναπτύσσοντας την ικανότητά του να καινοτομούν ξεκινώντας από τις αξίες της δικής τους κουλτούρας».

Προώθηση της αμοιβαίας κατανόησης μεταξύ επιστήμης, τεχνολογίας και κοινωνίας

Τέλος, η τρίτη πρόκληση είναι ο ορισμός της έννοιας της γνώσης και των συνεπειών που προκύπτουν. Σημειώνοντας ότι «το είδος της γνώσης που εφαρμόζουμε έχει ήδη από μόνο του ηθικές προεκτάσεις», ο Πάπας υπογράμμισε την ανάγκη για πιο «αρθρωμένα μοντέλα», λαμβάνοντας υπόψη «τη διαπλοκή των σχέσεων των οποίων πλέκονται τα μεμονωμένα γεγονότα» αντί για απλοϊκές προσεγγίσεις.

Από αυτή την άποψη, παρατήρησε ότι η ιδέα που τονίζεται στην Αποστολική του προτροπή Evangelii Gaudium και κυρίως στην Εγκύκλιο του Laudato Si’ μιας ανθρωποκεντρικής τεχνικής γνώσης που βασίζεται στην αρχή ότι «το όλο είναι μεγαλύτερο από το μέρος» και ότι «όλα στον κόσμο είναι στενά συνδεδεμένα», μπορεί να προωθήσει έναν «ανανεωμένο τρόπο σκέψης και στη θεολογική σφαίρα». Μάλιστα, είπε, «είναι καλό που η θεολογία συνεχίζει να υπερνικά κατεξοχήν απολογητικές προσεγγίσεις, να συμβάλλει στον ορισμό ενός νέου ανθρωπισμού και να ενθαρρύνει την αμοιβαία ακρόαση και την αμοιβαία κατανόηση μεταξύ επιστήμης, τεχνολογίας και κοινωνίας».

«Η έλλειψη εποικοδομητικού διαλόγου μεταξύ (επιστήμης, τεχνολογίας και κοινωνίας) εξαθλιώνει την αμοιβαία εμπιστοσύνη που βρίσκεται στη βάση κάθε ανθρώπινης συνύπαρξης και κάθε μορφής «κοινωνικής φιλίας».

Ο ρόλος των θρησκειών

Ο Πάπας Φραγκίσκος τόνισε επίσης την κρίσιμη συμβολή των θρησκευτικών παραδόσεων σε αυτόν τον διάλογο, σημειώνοντας ότι η αρχαία σοφία τους «μπορεί να βοηθήσει σε αυτές τις διαδικασίες».

Ολοκληρώνοντας, ο Πάπας Φραγκίσκος ενθάρρυνε την Ποντιφική Ακαδημία για τη Ζωή να συνεχίσει τη δέσμευσή της να διασφαλίσει ότι «η επιστημονική και τεχνολογική ανάπτυξη συμβιβάζεται όλο και περισσότερο με μια παράλληλη